بررسی راه پرداخت از ماجرای آیدی‌پی و وضعیت فعلی این درگاه / شش ماه انتظار برای تسویه؛ رگولاتور پاسخ‌گوست یا صنف؟
درگاه پرداخت آیدی‌پی (IDpay.ir) چندماهی است که طبق گزارش کاربران آن دچار وقفه در تسویه وجوه شده است. کاربران این درگاه می‌گویند بیش از شش ماه است که وجوه آنها در کیف پول این درگاه بلوکه شده و واریزی برایشان انجام نشده است. سایت این درگاه هنوز در دسترس است، اما طبق اطلاعات «راه پرداخت» مجوز آن توسط بانک مرکزی باطل و نام این درگاه از فهرست شرکت‌های پرداخت‌یار شاپرک حذف شده است. در این گزارش در گفت‌وگو با مطلعان این موضوع و همچنین برخی از اعضای نهادهای صنفی ضمن بررسی ماجرا، سرنوشت مطالبات معوق کاربران را بررسی کرده‌ایم.
از حدود شش ماه پیش بود که برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی از مشکلات تسویه وجوه خود در درگاه پرداخت آیدی‌پی می‌نوشتند. در مهرماه ۱۴۰۲ آیدی‌پی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «با پوزش مجدد بابت مشکلات به وجود آمده، به اطلاع می‌رساند با وجود تمام شایعات و اکاذیبی که با هدف‌های مشخص از طرف تیم‌های رقیب منتشر می‌شود، تمامی مبالغ در حساب پرداخت‌یاری شاپرک نزد بانک مرکزی محفوظ است و بلافاصله بعد از رفع مشکل تقدیم پذیرندگان خواهد شد. تیم آیدی‌پی تعهد خواهد داد که دیگر مشکلاتی از این قبیل تحت هیچ شرایطی رخ ندهد و اختلالات رخ‌داده را جبران کند.»
در همان مهرماه کاربران این درگاه خطاب به شاپرک نامه‌ای منتشر کرده و در آن اعلام کردند که «اخیراً شاهد یک وقفه ناگهانی در ارائه خدمات توسط شرکت آیدی‌پی بودیم. بدون هیچ‌گونه اطلاع قبلی یا توضیحی به کاربران، این شرکت تصمیم به بلوکه کردن حساب‌های بیش از ۸۰ هزار نفر از کاربران خود گرفت. این وقفه ناگهانی و بی‌پیش‌اطلاعی، مشکلات جدی و بسیار زیان‌آوری برای ما به وجود آورده است.»
اما این مشکلات هنوز ادامه دارد. یکی از کاربران این درگاه در گفت‌وگو با راه پرداخت از بلوکه شدن وجوه خود و عدم واریز آن طی این چند ماه خبر و توضیح داد: «من یک صندوق قرض‌الحسنه خانگی را اداره می‌کنم و از درگاه پرداخت آیدی‌پی استفاده می‌کردم. اوایل هم مشکلی نداشتیم. سال گذشته به ما اعلام شد به دلیل اینکه سازمان امور مالیاتی درگاه‌ها را ملزم به دریافت کد مالیاتی کرده، امکان خدمات‌دهی به شیوه‌های قبل به مجموعه‌های شخصی مانند قرض‌الحسنه خانگی وجود ندارد و نقل‌وانتقالات این حساب‌ها باید از طریق کیف پول انجام شود که طی یک بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵روزه انجام می‌شد.»
او ادامه داد: «اما از چند ماه پیش هرچقدر در سایت درخواست واریز انجام می‌دادیم، این فرایند انجام نمی‌شد. از طریق پشتیبانی، روابط عمومی و حتی با مراجعه حضوری به آیدی‌پی پیگیری کردم که وعده حل مشکل می‌دادند، اما تاکنون هیچ واریزی انجام نشده است. در حال حاضر وکیل گرفته‌ام و امید داریم با پیگیری حقوقی و ثبت شکایت بتوانیم مطالبات خود را دریافت کنیم.»
این رویه برای بسیاری از کاربران دیگر آیدی‌پی هم تکرار شده و پیگیری‌های راه پرداخت نشان می‌دهد کاربران زیادی هنوز نتوانسته‌اند وجوه خود را که نزد این درگاه بوده دریافت کنند.
راه پرداخت در این خصوص با فردی به نام «ولایتی» گفت‌وگویی داشت که در حال حاضر به‌عنوان نماینده مدیرعامل آیدی‌پی در حال رسیدگی به امور این شرکت است، او مسائل به‌وجودآمده را به مشکلات «فنی» نسبت داد و گفت: «موضوع این است که زیرساخت‌های آیدی‌پی به دلیل تغییر و تحولات فنی دگرگون شده است. همچنین ما از حدود هفت ماه پیش یک مشکل مالیاتی هم داشتیم؛ به این صورت که یکی از شرکت‌هایی که همکار تبلیغاتی ما بود چک‌های ما را به ازای بدهی مالیاتی خود به اداره مالیات ارائه داد و سازمان امور مالیاتی هم دستور توقیف حساب‌ها را داد که البته بعد از مدتی رفع انسداد شد. در حال حاضر هم ما هنوز اجازه برداشت نداریم.»
او ادعا کرد که ۷۰ درصد تسویه‌ها تاکنون انجام شده و فقط ۳۰ درصد آن باقی مانده است و گفت: «ما از بخش خصوصی دعوت کردیم که با مشارکت در شرکت بتوانیم آسیب‌ها را جبران کنیم.»
او در این گفت‌وگو اطلاعی از حجم ریالی معوقات و تعداد زیان‌دیدگان نداد و همچنین نسبت به معرفی نام کوچک خود اظهار عدم تمایل و توان کرد.
اما پیگیری‌های راه پرداخت از جزئیات مشکلات عدم تسویه با کاربران آیدی‌پی موارد دیگری را نشان می‌دهد. طبق این پیگیری‌ها یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این عدم تسویه به موضوعات حقوقی و پرونده قضایی مدیران آیدی‌پی بازمی‌گردد و مسئله صرفاً فنی نیست. همچنین شنیده‌ها نشان می‌دهد مدیرعامل این پرداخت‌یار در حال حاضر بازداشت است و به دلیل همین شکایت و پرونده، اجازه برداشت وجود ندارد و حساب آنها مسدود است.
در ادامه برای پرس‌وجو از وضعیت فعلی این درگاه و مطالبات کاربرانش سراغ انجمن فین‌تک رفتیم.
مریم فریدشاد، مدیر روابط عمومی انجمن فین‌تک در پاسخ به اینکه آیا نسبت به این ماجرا در انجمن اقدام صنفی صورت گرفته، گفت: «انجمن جلساتی با آیدی‌پی داشته، اما در حال حاضر اقدامی از سوی انجمن در جریان نیست.»
در ادامه محمدمهدی فاطمیان، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک به راه پرداخت توضیح داد: «آیدی‌پی حدود دو سال است که عضو انجمن نیست؛ با این حال ما از همان ماه‌های اول که این مشکلات به وجود آمد سعی کردیم موضوع را دنبال کنیم، اما موضوعی نبود که توسط صنف قابل حل باشد و موضوعی بین پلتفرم و شاکی بود. ما در انجمن به دنبال این هستیم که بتوانیم یک صندوق مشترک برای اعضای فین‌تک راه بیندازیم که در صورت وجود مشکل، کسب‌وکار بتواند از پس پرداخت معوقاتش بربیاید. اما این برنامه آتی ماست.»
فاطمیان در پاسخ به اینکه روال عمومی انجمن در برابر چنین اتفاقاتی چیست که هم حقوق کسب‌وکار رعایت شود و هم حقوق مصرف‌کننده نهایی، گفت: «اگر آیدی‌پی عضو انجمن بود ما به صورت مکتوب به کاربران درباره آن هشدار می‌دادیم و حتی از انجمن هم آن عضو را اخراج می‌کردیم.»
گرچه فاطمیان می‌گوید آیدی‌پی عضو انجمن نبوده، اما علی امیری، بازرس این انجمن به راه پرداخت گفت: «تا جایی که من اطلاع دارم آیدی‌پی عضو انجمن فین‌تک است و آن اتفاقی که باید برای چنین موردی می‌افتاد و آن هم هشدار و اخراج بود در این مورد اتفاق نیفتاد.»
در حال حاضر در سایت انجمن فین‌تک هم نام قاسم رادمان، مدیرعامل آیدی‌پی از سال 1399 تا ۱۴۰۱ به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره انجمن موجود است.
در کنار تمامی این موارد آنچه تاکنون اتفاق افتاده این است که طبق اطلاعات راه پرداخت، مجوز آیدی‌پی از سوی بانک مرکزی باطل شده و نام این درگاه از فهرست شاپرک نیز حذف شده است. با وجود این دو اقدام، اما تاکنون هیچ اظهار نظر رسمی از سوی رگولاتور درباره این پرداخت‌یار انجام نشده است.